Thành ngữ “gàn bát sách” là một hình ảnh quen thuộc trong tiếng Việt, dùng để chỉ những người có suy nghĩ hoặc hành động ngang ngạnh, không chịu nghe lời khuyên của người khác, đôi khi đến mức bảo thủ. Câu thành ngữ này xuất phát từ đời sống văn hóa dân gian và mang nhiều tầng ý nghĩa thú vị.
Gàn bát sách là gì?
“Gàn bát sách” là thành ngữ dùng để chỉ những người có tính cách bướng bỉnh, cứng đầu, thường làm theo ý mình một cách ngang ngược mà không nghe theo bất kỳ lời khuyên bảo nào. Cụm từ này còn ám chỉ sự ngoan cố, khó thay đổi, đôi khi còn mang tính chất phê phán nhẹ nhàng về sự lì lợm.
Ý nghĩa thành ngữ gàn bát sách
Giải thích ý nghĩa đen của cụm từ “gàn bát sách”
Ở nghĩa đen, “bát sách” là một khái niệm cổ xưa liên quan đến các quy tắc, chuẩn mực trong sách vở, vốn được coi như một thứ “cẩm nang” hướng dẫn con người trong suy nghĩ và hành động. “Gàn bát sách” ám chỉ việc ngang ngạnh, làm trái với sách vở hay các quy tắc thông thường. Người bị gọi là gàn bát sách là người coi thường, bỏ qua tất cả những nguyên tắc và kiến thức đã được đúc kết.
Giải thích ý nghĩa bóng của cụm từ “gàn bát sách”
Ở nghĩa bóng, “gàn bát sách” được dùng để:
- Phê phán những người có tính cố chấp, ngang bướng đến mức không chịu nghe theo lý lẽ hay lời khuyên của người khác.
- Chỉ những người bảo thủ, làm theo ý mình bất chấp đúng sai.
Ví dụ: “Anh ta gàn bát sách, không chịu nghe ai cả dù mọi người khuyên rất nhiều.”
Nguồn gốc của thành ngữ “gàn bát sách”
Thành ngữ này bắt nguồn từ quan niệm xưa trong xã hội phong kiến. Vào thời kỳ đó, các chuẩn mực và tri thức thường được ghi chép trong sách vở và trở thành kim chỉ nam cho mọi hành động, suy nghĩ của con người. Một người “gàn bát sách” là người phớt lờ các quy tắc đã được sách vở ghi chép và truyền lại, tỏ ra ngang ngược và tự ý làm theo suy nghĩ của mình.
Sự xuất hiện của cụm từ này còn liên quan đến hình ảnh trong bài tổ tôm, trò chơi dân gian phổ biến xưa kia. Trong bài tổ tôm, “bát sách” là tên của một quân bài với hình ảnh một người phụ nữ hút thuốc lào một cách nghênh ngang, không bình thường, thể hiện tính cách cứng đầu, bảo thủ và gàn dở. Điều này đã tạo nên hình tượng và ý nghĩa sâu sắc cho thành ngữ “gàn bát sách”.
Ví dụ về cách sử dụng “gàn bát sách” trong câu
- “Nói mãi mà anh ta không nghe, đúng là gàn bát sách!”
- “Dù ai khuyên gì, cô ấy cũng giữ ý kiến của mình, bảo thủ như gàn bát sách vậy.”
- “Tính cách gàn bát sách đôi khi khiến anh ấy gặp nhiều khó khăn trong công việc.”
Kết luận
Thành ngữ “gàn bát sách” là một câu nói vừa mang tính phê phán, vừa mang tính châm biếm nhẹ nhàng về tính cách bảo thủ, ngang ngạnh của con người. Hình ảnh này không chỉ phản ánh một đặc điểm tính cách mà còn gợi nhắc về sự đối lập giữa cá nhân và các chuẩn mực xã hội. Qua đó, thành ngữ truyền tải một bài học sâu sắc: biết lắng nghe và học hỏi sẽ giúp con người dễ dàng thích nghi và phát triển trong cuộc sống.
