Trong văn hóa Việt Nam, phong tục tang lễ mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, thể hiện mối liên kết giữa người sống và người khuất. Một trong những phong tục đáng chú ý là việc đưa người chết nằm xuống chiếc chiếu dải dưới đất trước khi khâm liệm. Phong tục này không chỉ mang tính nghi lễ mà còn chứa đựng triết lý nhân sinh đặc trưng.
Ý nghĩa triết lý của tục lệ
Theo quan niệm dân gian, con người sinh ra từ đất mẹ và khi mất đi cũng trở về với đất. Đây là sự tôn trọng vòng tuần hoàn của tự nhiên, nhấn mạnh mối quan hệ hòa hợp giữa con người và đất trời. Tục đưa người chết nằm trên chiếu dải dưới đất trước khi khâm liệm chính là một cách để tái khẳng định quan niệm “cát bụi trở về cát bụi”.
Hành động này còn thể hiện sự gắn kết giữa linh hồn người chết và cội nguồn, nhắc nhở về nguồn gốc và sự khiêm nhường trước thiên nhiên. Chiếc chiếu – vật dụng quen thuộc trong đời sống – trở thành biểu tượng của sự giản dị và chân thực trong giờ phút cuối cùng.
Tục lệ trong bối cảnh nghi lễ tang lễ
Theo ghi chép từ các tài liệu phong tục, việc đặt người mất nằm trên chiếu dưới đất cũng được xem là bước chuẩn bị trước khi thực hiện các nghi lễ quan trọng hơn như khâm liệm và nhập quan. Phong tục này còn mang tính chất “thực địa”, tức là kiểm tra lần cuối tình trạng của thi hài trước khi đưa vào quan tài.
Ngoài ra, theo một số quan niệm dân gian, việc làm này có thể giúp người thân của người mất yên tâm rằng mọi thủ tục đã được thực hiện đúng, tránh những điều không may mắn về tâm linh.
Ý nghĩa tâm linh và niềm tin dân gian
Một số tài liệu cho rằng, việc đặt thi thể xuống đất có thể liên quan đến việc tránh hiện tượng “quỷ nhập tràng” – một nỗi lo phổ biến trong quan niệm dân gian xưa. Tục này có thể được xem như một biện pháp phòng tránh các yếu tố huyền bí mà người ta cho là có thể xảy ra.
Bên cạnh đó, việc đặt người chết nằm trên chiếu dải dưới đất cũng thể hiện lòng tiếc thương và tôn kính đối với người khuất, giúp người sống cảm thấy nhẹ nhõm hơn về mặt tâm lý và tín ngưỡng.
Kết luận
Tục đưa người chết nằm xuống chiếu dải dưới đất trước khi khâm liệm không chỉ đơn thuần là một nghi thức trong tang lễ, mà còn chứa đựng triết lý nhân sinh sâu sắc, kết nối giữa cõi sống và cõi chết. Đây là minh chứng cho sự phong phú và nhân văn trong văn hóa Việt Nam, đồng thời là một lời nhắc nhở về sự khiêm nhường và tôn trọng trước vòng tuần hoàn của cuộc đời.
