Thành ngữ “len lét như rắn mùng năm” là một câu nói ví von rất đặc sắc trong tiếng Việt, dùng để chỉ thái độ sợ sệt, lén lút, luôn cố gắng che giấu mình để tránh bị phát hiện hoặc gây chú ý. Hình ảnh rắn vào ngày mùng năm âm lịch tạo nên một ẩn dụ đầy sinh động và độc đáo.
Len lét như rắn mùng năm là gì?
Thành ngữ “len lét như rắn mùng năm” miêu tả trạng thái của con người khi sợ hãi, nhút nhát, tìm cách ẩn mình, lẩn trốn để không bị chú ý, giống như con rắn vào ngày mùng năm âm lịch trong văn hóa dân gian.
- Len lét: Chỉ hành động lén lút, rụt rè, không dám ngẩng đầu hay tỏ ra mạnh dạn.
- Rắn mùng năm: Theo quan niệm dân gian, vào ngày này, người ta thường diệt rắn vì coi chúng là điềm xấu, tai ương. Rắn vì sợ hãi nên ẩn nấp, lẩn tránh, không dám xuất hiện.
Ý nghĩa thành ngữ len lét như rắn mùng năm
Giải thích ý nghĩa đen của cụm từ “len lét như rắn mùng năm”
- Nghĩa đen: Thành ngữ gợi lên hình ảnh con rắn lẩn trốn, len lén ẩn mình trong ngày mùng năm âm lịch vì lo sợ bị con người phát hiện và giết hại. Trong ngày này, theo tục lệ, người dân thường diệt sâu bọ và trừ tà, trong đó rắn được xem là đối tượng cần loại bỏ.
- Rắn sợ hãi, nằm yên không dám bò ra ngoài, chỉ len lén tìm chỗ ẩn náu.
Giải thích ý nghĩa bóng của cụm từ “len lét như rắn mùng năm”
- Nghĩa bóng: Thành ngữ chỉ thái độ sợ sệt, lén lút của con người khi phải đối mặt với điều gì đó đáng sợ hoặc khi muốn tránh né trách nhiệm, tội lỗi.
- Nó còn mang ý châm biếm, chỉ những kẻ nhu nhược, không dám đối đầu hoặc hành xử thiếu tự tin, luôn ẩn mình tránh né.
Ví dụ:
- “Anh ta làm sai mà còn len lét như rắn mùng năm, không dám nhìn thẳng vào mắt mọi người.”
- “Bị thầy giáo gọi tên, cậu học trò len lét như rắn mùng năm, sợ bị phạt.”
Nguồn gốc của thành ngữ “len lét như rắn mùng năm”
Thành ngữ này xuất phát từ tín ngưỡng và tập tục dân gian Việt Nam vào ngày mùng năm tháng Năm âm lịch:
- Ngày này được gọi là ngày “diệt sâu bọ”, người ta làm lễ cúng bái, diệt trừ các loài gây hại như sâu, rắn, bọ.
- Trong văn hóa dân gian, rắn vào ngày này được cho là sinh vật xấu, mang đến điềm không lành, vì vậy chúng phải lẩn trốn, ẩn náu để tránh bị diệt trừ.
- Hình ảnh này được dân gian mượn làm ẩn dụ để chỉ những người nhút nhát, sợ sệt, có thái độ len lén, rụt rè khi gặp khó khăn hoặc nguy hiểm.
Ví dụ về cách sử dụng “len lét như rắn mùng năm” trong câu
- “Hắn làm điều sai trái nên cứ len lét như rắn mùng năm, không dám xuất hiện trước mọi người.”
- “Trong buổi họp, anh ấy len lét như rắn mùng năm, chẳng dám phát biểu gì.”
- “Biết mình có lỗi, cậu bé len lét như rắn mùng năm, trốn trong góc nhà.”
- “Khi cấp trên hỏi đến trách nhiệm, anh ta len lét như rắn mùng năm, không dám nhận sai.”
- “Bị phát hiện gian lận, gã nhân viên len lét như rắn mùng năm, cúi gằm mặt không nói lời nào.”
Kết luận
Thành ngữ “len lét như rắn mùng năm” là một hình ảnh đậm tính dân gian, phản ánh sự sợ hãi, rụt rè, lẩn tránh của con người khi gặp tình huống khó khăn hoặc nguy hiểm. Thành ngữ này mang ý nghĩa châm biếm, phê phán những hành vi thiếu tự tin, không dám đối mặt. Đồng thời, nó cũng cho thấy sự sáng tạo trong cách sử dụng ngôn ngữ của người Việt, gắn liền với tín ngưỡng và văn hóa dân gian.
