Nghèo nhân nghèo nghĩa thì lo
Nghèo tiền nghèo bạc chả cho là nghèo.
——
Nhân nghĩa là chúa muôn đời
Bạc tiền là khách qua chơi bấy giờ.
——
Ở sao cho vẹn cho toàn
Giao ngôn chớ phụ, nghĩa vàng chớ vong.
——
Sông sâu nước chảy đá mòn
Của kia ăn hết, nghĩa còn ghi xương.
——
Có tiền thì hậu mới hay
Có trồng cây đức mới dày nền nhân.
——
Cây xanh thì lá cũng xanh
Cha mẹ hiền lành để đức cho con.
——
Người đời hữu tử hữu sanh
Sống lo xứng phận, thác dành tiếng thơm.
——
Ai ơi cứ ở cho lành
Tu nhân tích đức để dành về sau.
——
Của đời muôn sự của chung
Hơn nhau một tiếng anh hùng mà thôi.
——
Có đỏ mà chẳng có thơm
Như hoa dâm bụt, nên cơm cháo gì!
——
Ai mà phụ nghĩa quên công
Thì đeo trăm cánh hoa hồng chẳng thơm.
——
Thức lâu mới biết đêm dài
Ở lâu mới biết là người có nhân.
——
Ai ơi đừng chóng chớ chầy
Có công mài sắt có ngày nên kim.
——
Có khó mới có miếng ăn
Không dưng ai dễ mang phần đến cho.
——
Muốn no thì phải chăm làm
Một hạt thóc vàng, chín hột mồ hôi.
——
Thế gian giàu bởi chữ cần
Có mà lười biếng thì thân chẳng còn.
——
Của đời cha mẹ để cho
Làm không, ăn có, của kho cũng rồi.
——
Đói thì đầu gối phải bò
Cái chân hay chạy, cái giò hay đi.
——
Giàu đâu những kẻ ngủ trưa
Sang đâu những kẻ say sưa tối ngày.
——
Chớ thấy sóng cả mà lo
Sóng cả mặc sóng, chèo cho có chừng.
——
Đời người có một gang tay
Ai hay ngủ ngày chỉ được nửa gang.
——
Một hòn đắp chẳng nên non
Ba hòn chụm lại nên cồn Thái Sơn.
——
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
Ăn gạo nhớ kẻ đâm, xay, giần, sàng.
——
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
Ăn khoai nhớ kẻ cho dây mà trồng.
——
Ở sao cho vừa lòng người
Ở rộng người cười, ở hẹp người chê.
——
Vay chín thì trả cả mười
Phòng khi túng lỡ có người cho vay.
——
Trách người một, trách ta mười
Bởi ta bạc trước chó người tệ sau.
——
Khi giàu chẳng có đò ai
Đến khi hoạn nạn chẳng ai đỡ mình.
——
Ai ơi, chớ vội cười nhau
Ngẫm mình cho tỏ trước sau hãy cười.
——
Ai ơi, chớ vội cười nhau
Cây nào là chẳng có sâu chạm cành.
——
Nói người chả ngẫm đến thân
Thử sờ lên gáy xem gần hay xa.
——
Nói người chả ngẫm đến ta
Thử sờ lên gáy xem xa hay gần.
——
Trăng kheo trăng tỏ hơn đèn
Sao trăng lại phải chịu luồn đám mây.
——
Đèn khoe đèn tỏ hơn trăng
Đèn ra trước gió được chăng hỡi đèn?
——
Đố ai lặn xuống vực sâu
Mà đo miệng cá uốn câu cho vừa.
——
Mật ngọt càng tổ chết ruồi
Những lời cay đắng là nơi thực thà.
——
Khi vui thì vỗ tay vào
Đến khi hoạn nạn thì nào có ai.
——
Thà rằng ăn bát cơm rau
Còn hơn cá thịt nói nhau nặng lời.
——
Có cây mới có dây leo
Có cột, có kèo mới có đòn tay.
——
Dò sông dò biển dễ dò
Nào ai bẻ thước mà đo lòng người.
——
Tham vàng bỏ đống gạch đầy
Vàng thì ăn hết, gạch xây nên thành.
——
Giàu người ta chẳng có tham
Khó thì ta liệu ta làm ta ăn.
——
Khó mà dễ ở dễ ăn
Giàu thì cửa ngáng cửa ngăn khó vào.
——
Những người lúa đụn tiền kho
Ruột bằng chạc chỉn (sợi chỉ), miệng to bằng trời.
——
Những người đói rách tả tơi
Rộng lòng đùm bọc những người sa cơ.
——
Chim quyên nó đậu bụi riềng
Dẫu bà con ruột không tiền cũng xa.
——
Anh em chín họ mười đời
Hai người cũng có, chẳng rời nhau ra.
——
Chị em cùng khúc ruột rà
Kẻ giàu người khó, họ xa tám đời.
——
Giàu sang nhiều kẻ tới nhà
Khó khăn nên nổi ruột rà xa nhau.
——
Lúc khó thì chẳng ai màng
Làm nên quan cả chán vàn người yêu.
——
Lúc nghèo thì chẳng ai nhìn
Đến khi đỗ trạng chín nghìn anh em.
——
Hạt tiêu nó bé nó cay
Đồng tiền nó bé nó hay cửa quyền.
——
Đồng tiền không phấn không hồ
Sao mà khéo điểm khéo tô mặt người!
——
Trong lưng chẳng có một đồng
Lời nói như rồng chúng chẳng buồn nghe.
——
Vai mang túi bạc kè kè
Nói quấy nói quá người nghe ầm ầm.
——
Có tiền chán vạn người hầu
Có bấc, có dầu, chắn vạn người khêu.
——
Giàu cha giàu mẹ thì mừng
Giàu cô giàu bác thì đừng có trông.
——
Khó mà biết lẽ biết lời
Biết ăn biết ở hơn người giàu sang.
——
Hèn mà làm bạn với sang
Chỗ ngồi chỗ đứng có ngang bao giờ.
——
Tốt gỗ hơn tốt nước sơn
Xấu người đẹp nết, còn hơn đẹp người.
——
Nâu sồng nào quản khen chê
Khó thì cho sạch, rách thì cho thơm.
——
Thói đời hay chuộng bề ngoài
Nào ai ai đã biết ai hơn nào.
——
Hay quần hay áo hay hơi
Mà chẳng hay người là của bỏ đi.
——
Khăn chàm dài nắng thời phai
Bồ nâu dài nắng thời mài chẳng ra.
——
Ai ơi gương bể (vỡ) khó hàn
Chỉ đứt khó nối người ngoan khó tìm.
——
Nước trong ai chẳng rửa chân
Hoa thơm ai chả tới gần gốc cây.
——
Thà rằng ăn nửa quả hồng
Còn hơn ăn cả chùm sung chát lè.
——
Đừng tham của rẻ của ôi
Những của đầy nồi là của chẳng ngon.
——
Trăm năm bia đá thì mòn
Ngàn năm bia miệng hãy còn trơ trơ.
——
Rượu lạt uống lắm cũng say
Người khôn nói lắm dẫu hay cũng nhàm.
——
Ăn lắm thì hết miếng ngon
Nói lắm thì hết lời khôn hóa rồ.
——
Khôn ngoan chẳng lọ nói nhiều
Người khôn mới nói nửa điều đã khôn.
——
Lời nói không mất tiền mua
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.
——
Chim khôn kêu tiếng rảnh rang
Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe.
——
Vàng thì thử lửa thử than
Chuông kêu thử tiếng, người ngoan thử lời.
——
Kim vàng ai nỡ uốn câu
Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời.
——
Hoa thơm ai nỡ bỏ rơi
Người khôn ai nỡ nặng lời với ai.
——
Vàng sa xuống giếng khôn tìm
Người sa lời nói như chim sổ lồng.
——
Nói chín thì làm nên mười
Nói mười làm chín, kẻ cười người chê.
——
Khôn ngoan ba chốn bốn bề
Đừng cho ai lấn, chớ hề lấn ai.
——
Khôn thì trong trí lượng ra
Dại thì học lỏm người ta bề ngoài.
——
Người khôn ăn miếng thịt gà
Tuy rằng ăn ít nhưng mà ngon lâu.
Người dại ăn trái bồ nâu
Ăn nó bĩnh bầu chẳng biết mùi ngon.
——
Người khôn chưa đắn đã đo
Chưa đi đến bể đã dò nông sâu.
——
Khôn ngoan chẳng lo thật thà
Lường thưng tráo đấu chẳng qua đong đầy.
——
Hoa thơm ai chẳng nâng niu
Người khôn ai chẳng kính yêu mọi bề.
——
Làm người suy chín xét xa
Cho tường gốc ngọn cho ra vắn dài.
——
Làm người phải đắn phải đo
Phân cân nặng nhẹ, phải dò nông sâu.
——
Làm người mà chẳng biết suy
Đến khi nghĩ lại, còn gì là thân.
——
Người đời phải xét thiệt hơn
Đừng nghe tiếng sáo, tiếng đờn mà sai.
——
Em ơi, anh bảo em này
Sông sâu chớ lội, đò đầy chớ đi.
——
Khi thương thì thương cả nhà
Khi ghét thì mượn người ta ghét giùm.
——
Thương nhau nước đục cũng trong
Ghét nhau nước chảy giữa dòng cũng dơ.
——
Thương thì củ ấu cũng tròn
Không thương thì quả bồ hòn cũng vuông.
——
Yêu nhau bốc bải giần sàng
Ghét nhau đưa ngọc mâm vàng chớ thây.
——
Yêu nhau cau sáu bổ ba
Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười.
——
Yêu nhau, xé lụa may quần
Ghét nhau kể nợ kể nần nhau ra.
——
Đem chuông đi đấm nước người
Chẳng kêu cũng đấm ba hồi lấy danh.
——
Sự đời nước mắt soi gương
Càng yêu nhau lắm càng thương nhớ nhiều.
——
Ngựa mạnh chẳng quản đường dài
Nước kiệu mới biết tài trai anh hùng.
——
Gừng già, gừng rụi, gừng cay
Anh hùng càng cực, càng dày nghĩa nhân.
——
Thế gian chuộng của chuộng công
Nào ai có chuộng người không bao giờ.
——
Cây cao thì gió càng lay
Càng cao danh vọng, càng dày gian truân.
——
Bị rách nhưng lại có vàng
Tuy rằng miếu đổ thành hoàng còn thiêng.
——
Cái vòng danh lợi cong cong
Kẻ hòng ra khỏi, người mong nhảy vào.
——
Sự đời nghĩ cũng nực cười
Một con cá lội mấy người buông câu.
——
Nực cười châu chấu đá xe
Tưởng rằng chấu ngã, ai dè xe nghiêng.
——
Ăn rươi chịu bão cho cam
Không ăn chịu bão thế gian cũng nhiều.
——
Đánh giặc mà đánh tay không
Thà về xó bếp giương cung bắn mèo.
——
Kinh đô cũng có người rồ
Thôn quê cũng có sinh đồ trạng nguyên.
——
Ở nhà nhất mẹ nhì con
Ra đường lắm kẻ còn giòn hơn ta.
——
Đi cho biết đó biết đây
Ở nhà với mẹ biết ngày nào khôn.
——
Thứ nhất thì tu ở nhà
Thứ nhì tu chợ, thứ ba tu chùa.
——
Thế gian họ nói không lầm
Lụa tuy vóc trắng, vụng cầm cũng đen.
——
Đàn bầu mà gảy tai trâu
Đạn đâu bắn sẻ, gươm đâu chém ruồi.
——
Muốn may thì phải có kim
Muốn hay thì ắt phải tìm người xưa.
——
Làm trai đi biển đi sông
Vào đây gặp bãi cát nông mà buồn.
——
Làm trai chí ở cho bền
Đừng lo muộn vợ, chớ phiền muộn con.
——
Làm trai cho đáng nên trai
Xuống Đông, Đông tỉnh, lên Đoài, Đoài tan.
——
Làm trai đứng ở trên đời
Sao cho xứng đáng giống nòi nhà ta.
Ghé vai gánh vác sơn hà
Sao cho tỏ mặt mới là trượng phu.